МӘЖІЛІСТЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ АДВОКАТУРАНЫ ДАМЫТУ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ ТАЛҚЫЛАНДЫ

Мәжілісте заңнама және Сот-құқықтық реформалар комитеті ұйымдастырған құқықтық мемлекет құрылысындағы қазақстандық адвокатураның рөліне арналған дөңгелек үстел өтті. Іс-шараның бастамашысы Республикалық адвокаттар алқасы болды.

Мәжіліс Төрағасының орынбасары Балайым Кесебаева өз алғы сөзінде іс жүзінде адвокаттардың өкілеттіктерінің бір бөлігі олардың қызметіне берілген заңнамалық кепілдіктерге қарамастан нақты құқықтық тетіктермен бекітілмегеніне назар аударды. Осыған байланысты адвокаттық қызметтің құқықтары мен кепілдіктерін толыққанды іске асыруды қамтамасыз ету мақсатында іс жүргізу әрекеттерінің барлық тараптарының бәсекелестігі мен тең құқығын арттыру жөніндегі жұмысты жалғастыру, сондай-ақ адвокаттық қызметті жүзеге асыру кезінде кепілдіктер тізбесін кеңейту үшін жағдайларды қамтамасыз ету қажет. Бұл мемлекет тарапынан адвокаттың, оның отбасы мүшелерінің және басқалардың өмірін, денсаулығын, ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғау мәселелері екені белгілі.

Сенатор Қанатбек Сафин өз сөзінде сот реформасы мәселелеріне тоқталып, адвокаттардың сот процестерінде өз құқықтарын теріс пайдалануына және судьялардың әлсіз кәсіби даярлығына назар аударып, нәтижесінде Мәжіліс депутаттарына сот өкілдерінің мәртебесі туралы заң жобасын әзірлеу жөніндегі бастаманы қолдауды ұсынды.

РАА төрағасы Айдын Бикебаев қазақстандық Адвокатураны дамыту Тұжырымдамасының тұсаукесері барысында өткен жылы қабылданған құқықтық саясаттың 2030 жылға дейінгі жаңа тұжырымдамасында адвокатура туралы айтылмағанын мәлімдеді. Бұл ретте Мемлекет басшысы адвокатура институтының ерекше маңыздылығына үш рет назар аударды. Сондықтан адвокат "күту режимінде" қала алмады. Қазақстандық адвокатураны дамыту Тұжырымдамасы өткен жылдың желтоқсан айынан бастап әзірленді және бірнеше ай бойы адвокаттардың пікірлері мен ұсыныстары жиналды. Нәтижесінде адвокатураның бағдарламалық құжаты ағымдағы жылдың сәуір айында бекітілді. Баяндамаға сілтеме

Құжат 16 бөлімнен тұрады, онда адвокатураның өзекті мәселелері егжей-тегжейлі ашылады және оларды заңнамалық тұрғыдан да, қалыптасқан тәжірибе шеңберінде де шешу жолдары ұсынылады. 

Сенатор Сафиновтың ұсынысына жауап бере отырып, РАА Төрағасы біздің адвокаттарымыз басқа елдердің адвокаттарынан кем емес екенін және құқықтарды теріс пайдалану мәселесін басқа елдерде – сот өкілдеріне жұмсалған шығындарды толық өтеу жолымен шешу қажет екенін атап өтті. Сот ісін жүргізгісі келетін сот өкілдерінің шығындары толық өтелген жағдайда, бұл олар үшін тиімдірек болады.
Адвокаттық қоғамдастық басшысы Мәжілістің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің депутаттары қазақстандық адвокатураны дамыту Тұжырымдамасы шеңберінде адвокаттық қызмет мәселелері жөніндегі заң жобасын қабылдау үшін өздерінің заңнамалық бастамашылық құқығын іске асыратынына үміт білдірді.

РАА төрағасының орынбасары Игорь Вранчев сөз сөйлеп, адвокаттың бастамасы бойынша сараптама жүргізуге байланысты проблемалық мәселелерді егжей-тегжейлі қозғай отырып, қылмыстық процесте адвокаттың іс жүргізу мәртебесін арттыру жолдарын ұсынды.

Құқықтық мемлекеттің белгісі ретінде адвокатураның тәуелсіздігі туралы РАА Тәртіптік комиссиясының төрағасы Данияр Қанафин адвокатура институтының тарихи даму жолдарын қазіргі заманғы адвокатураның шындығымен және адвокаттық кәсіптің тәуелсіздігінің халықаралық стандарттарымен байланыстыра отырып айтып берді. 

Астана қаласының Адвокаттар алқасының адвокаты, РАА Ғылыми-консультативтік кеңесінің мүшесі Вероника Ким өз сөзінде қылмыстық сот ісін жүргізуді реформалау және олардың білікті заң көмегін көрсетуге әсері мәселелерін қозғады. 

Адвокаттық қызмет кепілдігін қалай қамтамасыз етуге болатынын РАА Ғылыми-консультативтік кеңесінің төрағасы Сергей Сизинцев баяндап берді.  Ол қызмет кепілдіктерінің қатарын одан әрі кеңейту қажеттігіне назар аударды.

Алматы қалалық Адвокаттар алқасы төралқасының мүшесі Нұрлан Жазылбеков мемлекет кепілдік берген заң көмегін іске асыру, оның төлем мөлшерін арттыру, адвокаттардың іс жүргізу қарсыласына тәуелділігін болдырмау тетіктері туралы мәлімдеді. 

Әділет вице-министрі Алмат Мәдалиев адвокаттық қызметтің қосымша кепілдіктерін белгілейтін және заң көмегін көрсету кезінде олардың қызметін кеңейтетін Тұжырымдаманың бірқатар мәселелері назар аударуға лайық екенін атап өтіп, адвокаттарға қамауда ұсталатын адамдарға шектеусіз қол жеткізу құқығын беру, оның ішінде аудио-бейне байланысты пайдалану; адвокаттарға әкімшілік қызмет атқару құқығын беру. ғылыми және білім беру ұйымдарындағы лауазымдар; адвокатқа қатысты кейбір іс жүргізу іс-шараларын жүргізу кезінде адвокатура өкілдерін хабардар ету және олардың қатысуының міндеттілігі; кепілді мемлекеттік заң көмегіне ақы төлеу мөлшерін қайта қарау; мамандыққа рұқсат беру және одан шығу үшін қосымша шарттар қажет екеніне назар аударды.

Адвокатураның құқықтық мемлекет құрылысындағы рөлін арттыру, адвокатура мен прокуратураның тең құқығына қол жеткізу мақсатында Астана қаласы Адвокаттар алқасының адвокаты Роза Қуанышбаева адвокат мәртебесі және адвокаттық қызмет туралы Конституциялық заң жобасын әзірлеу қажеттігін мәлімдеді.

Кездесудің пікірталас бөлігінде оның қатысушыларының көпшілігі Тұжырымдаманың адвокатура институты үшін өзектілігін атап өтті және оны одан әрі іске асыру қажеттілігін қолдады. Ғылыми корпус өкілдері Тұжырымдамаға, оны құрастыру мен құрылымдау бөлігінде және оны пысықтау қажеттілігіне бірқатар ескертулер білдірді. Тұжырымдаманы кейбір қосымша идеялармен толықтыру қажет екендігі атап өтілді. РАА төрағасы бұл құжаттың "жанды" екенін және адвокатура оны жетілдіруді жалғастыруға дайын екенін айтып, сын білдірушілер ұсыныстарын сұрады. Бұл ретте Тұжырымдама үнемі пысықталатыны атап өтілді. Кейбір мақсаттарға қол жеткізуге болады және олардың орнына қосымша мақсаттар қойылады.

Дөңгелек үстел модераторы - Мәжілістің бейіндік комитетінің төрағасы Арман Қожахметов 2018 жылы Парламент "Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" заң қабылдағанын еске салды. Өткен кезеңде оған адвокатура органдарын нығайтуға, халыққа кепілдендірілген заң көмегін көрсету рәсімін жақсартуға, тәртіптік рәсімдерді жетілдіруге, адвокаттар қызметінің кепілдіктерін арттыруға бағытталған бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Сот реформасын жүргізу шеңберінде сот ісін жүргізуге қатысушыларды қорғаудың рөлі де артуы тиіс. Ел Президенті ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің бірінші отырысында сөйлеген сөзінде мықты және тәуелсіз адвокатурасыз құқықтық мемлекет құру мүмкін емес екендігін атап өтті, - деді өз сөзінде депутат. Депутаттардың заңнамалық бастамасы шеңберінде Тұжырымдаманы іске асыру мақсатында заң жобасын әзірлеу мүмкіндігі талқыланатын болады.

"Дөңгелек үстел" барысында парламентшілердің баяндамалары мен басқа да қатысушылардың пікірлері тыңдалды, оның қорытындысы бойынша адвокаттық қызмет пен заң көмегін жетілдіру бойынша ұсынымдар жобасын әзірлеу туралы шешім қабылданды.