Астанада ҚР Адвокаттар алқасы алаңында Мемлекет кепілдік берген заң көмегі (МКЗК) жүйесінің мәселелері мен перспективалары талқыланды
Астанада Республикалық адвокаттар алқасының алаңында Мемлекет кепілдік берген заң көмегі (МКЗК) жүйесін дамыту мәселелеріне арналған дөңгелек үстел өтті. Іс-шараға Әділет министрлігі, аумақтық адвокаттар алқалары және адвокаттық қоғамдастықтың өкілдері қатысты.
Қатысушылар арасында ҚР Әділет вице-министрі Ботагөз Жақселекова, Әділет министрлігі Тіркеу қызметі комитетінің төрайымы Венера Қалимова және министрліктің басқа да қызметкерлері, сондай-ақ онлайн форматта қосылған барлық аумақтық әділет департаменттерінің басшылары болды.
Адвокаттық қоғамдастық тарапынан ҚР Адвокаттар алқасының төрағасы Айдын Бикебаев, Астана қалалық адвокаттар алқасы Президиумының төрайымы Набира Неясова, Астана қалалық адвокаттар алқасы Президиумының мүшесі, адвокаттарды тағылымдамадан өткізу және біліктілігін арттыру орталығының басшысы Гүлнар Байғазина, Ақмола облыстық адвокаттар алқасының төрайымы Ғалия Ибраева, Қарағанды облыстық адвокаттар алқасының төрағасы Оқасбай Әбікенов, Астана қаласы адвокаттар алқасы Президиумының төрағасы Руслан Өзқанов, ҚР Адвокаттар алқасы Президиумының мүшесі Сәуле Ақатова, заң консультацияларының меңгерушілері Ирина Осокина мен Фарида Бақтығұлова, тәжірибелі адвокаттар, сондай-ақ онлайн режимде қатысқан аумақтық адвокаттар алқаларының төрағалары қатысты.
ҚР Адвокаттар алқасының төрағасы Айдын Бикебаев жиынды ашып, МКЗК жүйесін дамыту - ҚР Адвокаттар алқасы қызметінің басым бағыттарының бірі болып қала беретінін атап өтті. Ол бұл салада жинақталған проблемалар жүйелі тәсілді және уәкілетті органдардың назарын талап ететінін, әсіресе адвокаттар азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқаратын жағдайда маңызды екенін атап көрсетті.
Өз сөзінде Әділет вице-министрі Ботагөз Жақселекова қазіргі кезде адвокат азаматтардың құқықтары мен заң талаптары арасындағы кәсіби дәнекер екенін және оның кепілдендірілген заң көмегі жүйесіне қатысуы мемлекеттің әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз ету жөніндегі күш-жігерінің маңызды бөлігі екенін атап өтті. Оның айтуынша, Әділет министрлігі заң көмегіне конституциялық құқықты іске асыруды басымдықтардың бірі ретінде қарастырады және адвокаттық қоғамдастықпен ашық диалогқа ұмтылады.
Талқылау барысында адвокаттардың іс жүзінде кездесетін жүйелік проблемаларға ерекше назар аударылды. Олардың қатарында – төлемдердің тұрақты кешігуі, қаржыландыру кестелерінің ашық жүргізілмеуі, төмен тарифтер, өңірлер арасында қаражаттың тең бөлінбеуі және еңбекақы төлемінің іс жүргізу оппоненттерінің шешімдеріне тәуелділігі. Қатысушылардың айтуынша, бұл жағдайлар адвокаттардың МКЗК жүйесіне қатысуға деген ынтасын төмендетеді және бірқатар өңірде мамандардың қызметтен кетуіне әкелді.
Дөңгелек үстелде «Заң-көмегі» ақпараттық жүйесінің жағдайы талқыланды. Адвокаттар шектеулі функция, техникалық тұрақсыздықтың жекелеген жағдайлары, сондай-ақ статистика мен төлем мәртебесі туралы мәліметтердің жеткіліксіз қолжетімділігіне назар аударды. Сондай-ақ, бірқатар процестер әлі толық автоматтандырылмаған, ал пайдаланушылармен кері байланыстың қолданыстағы механизмдері пысықтауды қажет етеді. Қатысушылар «Заң-көмегі» ақпараттық жүйесі арқылы көмек көрсетуді сүйемелдеуде адвокаттар алқаларының рөлін қалпына келтіру қажеттігін, бұл жергілікті жерлерде жұмыстың тиісті сапасы мен үйлестірілуін қамтамасыз ете алатын құрал ретінде атап өтті.
Айтылған ұсыныстардың ішінде – сағаттық төлем жүйесінен аралас немесе тіркелген жүйеге көшу, төлемдердің кезектілігінің түсінікті ережелерін енгізу, іс жүргізу құжаттарын ұсыну жөніндегі міндеттерді рәсімдеу және ауызша консультациялар сегментінде бюджетке шамадан тыс жүктемені шектеу бар. Сондай-ақ қатысушылар бюджет қаражатын әділ бөлу мақсатында қаржыландыру қағидаттарын қайта қарауды қолдады.
Айтылған ескертулерге жауап ретінде Әділет министрлігі Тіркеу қызметі комитетінің төрайымы Венера Қалимова жүйені қаржыландыру мәселесі министрліктің және Әділет министрінің жеке бақылауында екенін хабарлады. Өңірлер бойынша жиналған берешек туралы барлық ақпарат республикалық бюджет комиссиясына жеке өтінім түрінде ұсынылды, және министрлік қарыздарды, оның ішінде проблемалық өңірлерді толық жабуды күтеді.
Бұдан басқа, жақын арада құқық қорғау органдары мен Республикалық адвокаттар алқасының қатысуымен жеке кеңес өткізу жоспарлануда. Осы іс-шараға дайындық шеңберінде ведомствоаралық өзара іс-қимыл тетіктерін ресімдеуге және барлық қатысқан органдар арасындағы жауапкершілікті шектеуге мүмкіндік беретін бірлескен бұйрық жобасы әзірленеді.
Цифрландыру жағдайын түсіндіре отырып, Венера Қалимова бірқатар мемлекеттік жүйелермен іске асырылған интеграцияға қарамастан, автоматтандыру әлеуеті толық пайдаланылмай жатқанын атап өтті. Министрлік тиісті пысықтауларды жақын арадағы жоспарларға енгізуге ниетті.
Кездесу қорытындысы бойынша қатысушылар МКЗК жүйесінің ашықтығы мен тиімділігін арттыруға бағытталған бірқатар нақты ұсыныстар әзірледі. Бұл саланың одан әрі дамуы кешенді институционалдық шешімдер мен тұрақты ведомствоаралық өзара іс-қимыл болған жағдайда ғана мүмкін болатыны атап өтілді.
Кездесуді аяқтай отырып, Айдын Бикебаев барлық қатысушыға құрылымды диалог үшін алғыс айтып, осындай алаңдардың кәсіби талқылаулар мен шешімдерді іздеу үшін маңызын атап өтті. Әділет вице-министрі Ботагөз Жақселекова өз кезегінде мұндай кездесулерді тұрақты негізде жалғастыруға дайын екенін білдірді.
