Адвокаттардың жұмыстан тыс уақыттағы барлық тергеу әрекеттеріне қатысуы жоғары мөлшерлемемен төленетін болады

ҚР Үкіметінің 2022 жылғы 15 тамыздағы № 559 қаулысымен мемлекет кепілдік берген заң көмегі жүйесіне қатысатын адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу мөлшеріне өзгерістер енгізілді. Енді түнгі уақытта, демалыс және мереке күндері қорғаушы ретінде қатысудың бір сағаты үшін төлем қылмыстық іс бойынша, сондай-ақ Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізудің кез келген сатысында заң көмегінің түрлері бойынша белгіленген мөлшерден 1,5 ставка бойынша жүргізілетін болады.
Ағымдағы жылдың ақпан айында өткен жылдың қараша айынан бастап тапсырылған адвокаттардың өтінімдері бойынша демалыс және мереке күндері процестік және тергеу әрекеттеріне қатысқаны үшін 1,5 мөлшерде жоғары мөлшерлемемен адвокаттың еңбегіне ақы төлеу тоқтатылды. Уәкілетті орган қаулының тура түсіндірілуін басшылыққа ала отырып, тек жауап алуға қатысуға жұмсалған жұмыстан тыс уақытқа ақы төледі.
Республикалық адвокаттар алқасы бұл проблеманы уәкілетті органға жұмыстан тыс уақытта Мемлекетпен кепілдендірілген заң көмегі шеңберінде тартылатын адвокаттарға еңбекақы төлеу тетігін қайта қарау ұсынысын айта отырып, 2022 жылғы 11 наурызда өткен "Бүгінгі адвокатура. Проблемалар мен оларды шешу жолдары" дөңгелек үстелі барасында тілге тиек етті.
РАА-ның ұстанымы қаулының қолданыстағы редакциясы ҚР ҚІЖК-нің 197-бабының 2-бөлігіне қайшы келетіндігін алға тартты. Оған сәйкес кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларды қоспағанда, түнгі уақытта тергеу әрекетін жүргізуге жол берілмейді. ҚІЖК-нің көрсетілген нормасы кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларда түнгі уақытта жауап алуға ғана емес, кез-келген тергеу әрекетін жүргізуге мүмкіндік береді. Демалыс және мереке күндері кез келген тергеу әрекеттерін жүргізуде ҚІЖК тұтастай алғанда шектеулерді көздемейді. Осыған байланысты, іс жүзінде тергеушілер күдікті мен оның адвокатының қатысуымен жұмыстан тыс уақытта жауап алу ғана емес, кез-келген тергеу әрекеттерін жүргізеді. Адвокат қорғау жөніндегі қабылданған тапсырмаға байланысты мемлекетпен кепілдендірілген заң көмегі аясында тергеуші тәуліктің кез келген уақытында жүргізетін барлық тергеу әрекеттеріне қатысуға міндетті.
Осыған байланысты адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу жоғары мөлшерлеме бойынша, ол өндірістің кез келген сатысына қатысқан кезде жүргізілуге және ҚІЖК-ге қайшы келмейтін тергеу немесе іс жүргізу әрекеттерінің түрлеріне байланбауға тиіс және ҚР Конституциясының 24-бабының 2-тармағына сәйкес келеді.
РАА адвокаттың жұмыс уақытынан тыс жұмысы үшін сыйақы мөлшерін шектеу еңбекке қатысты кемсітушілік ретінде қарастырылуы мүмкін деп мәлімдеді, өйткені Конституцияда әркімнің еңбегі үшін ешқандай алалаусыз сыйақы алуға құқығы бар делінген.
Сондай-ақ қаулыда мемлекеттік кепілдендірілген заң көмегі бағдарламасына қатысатын адвокаттардың консультациялар, анықтамалар беру, құқықтық құжаттарды әзірлеу, сондай-ақ көзделген жағдайларда үкiмдер мен сот қаулыларын орындау кезiнде табыс етiлетiн құжаттарды дайындау түрiндегi адвокаттарға ақы төлеу мөлшерiне қатысты жаңа тармақ енгізілді. Атап айтқанда Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 475-бабының үшінші бөлігінің бірінші тармағы және 476-бабының 4), 5), 5-1), 11), 13), 15), 17), 19) және ҚР ҚІЖК-нің 476-бабының 22) тармағы пайда болды. Мұндай көмек бір сағат үшін 0,56 АЕК мөлшерінде ақы төлеуді көздейді.
Жоғары мөлшерлеме бойынша мәселені шешу-бұл аралық қорытынды, өйткені жалпы Мемлекетпен кепілдендірілген заң көмегі бағдарламасын қаржыландыру көлемін ұлғайту және Мемлекетпен кепілдендірілген заң көмегі бағдарламасы бойынша минутты есептеу практикасын жою жөніндегі жұмыс Республикалық адвокаттар алқасымен жалғастырылуда.