Республикалық адвокаттар алқасы Төралқасының Ашық үндеуі

Қазақстан Республикасының Бас Прокуратурасы

Қазақстан Республикасы Қаржы мониторингі агенттігі

Республикалық адвокаттар алқасы Төралқасының
Ашық үндеуі

Республикалық адвокаттар алқасы адвокаттық қызметіне кедергі жасау фактілеріне  жол беруге болмайтындығын атап, оларға үнемі назар аударады. РАА 2022 және 2023 жылдарға арналған Адвокатураның жай-күйі және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау жөніндегі адвокаттардың қызметі туралы Ұлттық баяндамаларында адвокаттардың құқықтарын бұзудың алдын алу және жол бермеу мақсатында осындай жағдайлар егжей-тегжейлі қарастырылған. Алайда, осы әрекеттерге қарамастан, биылғы жылдың жазында екі жантүршігерлік оқиға орын алды.

Бірінші іс адвокат Гауһар Сәлімбаеваға қатысты күш қолданумен байланысты. Екіншісі, Солтүстік Қазақстан облыстық адвокаттар алқасының адвокаты, РАА Төралқа мүшесі Ирина Кошековаға қатысты.

Кошекованың адвокаттық мәртебесін және адвокаттық құпиясының кепілдіктерін біле отырып, тергеуші өз әрекетерінің заңсыздығы туралы ескертілгеніне қарамастан адвокаттың кабинетінде тінту жүргізді.

2024 жылғы 8 тамызда адвокат Ирина Петровна Кошекова өзінің қорғауындағы адаммен бірге Солтүстік Қазақстан облысы бойынша Экономикалық тергеулер департаментіне тергеу әрекеттеріне қатысу үшін келді. Алайда тергеуші жауап алудан еш түсініктемесіз бас тартты. Келесі күні адвокаттың заңды қарсылығына қарамастан, ол оның кеңсесінде тінту жүргізді, оның ішінде заңсыз әрекеттерге қарсылық білдірген адвокат Наталья Александровна Матюшинаның хаттамаларын тінтті. Барлық қоғамдық орындар, екі адвокаттың да барлық сот процестері, соның ішінде осы адвокаттардың басқа істері бойынша жұмысы туралы ақпараттар тексерілді. Тінту нәтижесінде тергеуді қызықтыратын құжаттар табылған және алынған жоқ.

2024 жылдың 9 тамызында адвокат Көшекова Солтүстік Қазақстан облысының кезекші прокурорына заңбұзушылық туралы хабарлама және жазбаша арызбен хабарласты. Алайда хабарлама да, өтініш те Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде тіркелмеген. Тек екі арыздан кейін, оның бірі Бас прокуратураға жолданған болатын, арыз төртінші күні ғана, 12 тамызда Есеп кітабына енгізілді. Алайда, тергеуді бастау туралы арыз бойынша шешім қабылданбай, тексерумен айналыспайтын басқа ішкі қауіпсіздік бөліміне тексеруге берілді. Бұл жергілікті прокуратураның тексеру жүргізуден нақты бас тартқанын көрсетеді.

Адвокаттың кеңсесінде заңсыз, рұқсатсыз тінту жүргізу төтенше жағдай болып табылады және ұлттық заңнама нормаларын және адвокатура қызметінің халықаралық қағидаттарын бұзады.

Бұл оқиғалар тағы да адвокаттардың осалдығын және олардың құқықтары мен қызмет кепілдіктерін елемеуін көрсетеді.

Соңғы онжылдықтарда заң тәжірибесіне кедергі келтіргені үшін қылмыстық жауапкершілікке тартудың бірде-бір оқиғасы болған жоқ. Адвокаттардың сұранысқа қатыстыларды қоспағанда, мұндай бұзушылықтар үшін әкімшілік жауапкершілік мүлдем жоқ.

Біз тағы да адвокаттық қызметіне кедергі келтіргені үшін ресми қылмыстық құқық бұзушылықтың формальды құрамын жедел енгізу қажеттігін атап өтеміз. Әйтпесе, құқықтық мемлекетте жол берілмейтін зорлық-зомбылық, заңсыз тінту және адвокаттардың құқықтарының басқа да бұзылуы жалғаса береді.

Республикалық адвокаттар алқасы Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына және Қазақстан Республикасы Қаржы мониторингі агенттігіне Ирина Кошекова мен Наталья Матюшинаның заңды қызметіне кедергі жасау фактісі бойынша тіркелу бойынша шұғыл шаралар қабылдауды сұрап,  өтінішпен жүгінеді.

Адвокаттардың қауіпсіздігі мен құқықтарының қорғалуын қамтамасыз ету азаматтардың білікті заң көмегін алу мүмкіндігіне және олардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға тікелей байланысты екенін атап өтеміз. Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының құқықтары мен бостандықтары тәуелді адвокаттардың кәсіби қызметіне нұқсан келтіру мүмкін емес. Алдағы уақытта мұндай заң бұзушылықтарға жол бермеу және кінәлілерді қатаң жауапкершілікке тарту үшін барынша шешуші шаралар қабылдануын талап етеміз.