АДВОКАТТЫҢ МӘРТЕБЕСІ ЖӘНЕ АДВОКАТТЫҚ ҚЫЗМЕТ ТУРАЛЫ
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Адам құқықтары жөніндегі Комиссия 30 қыркүйекте "Қазақстан Республикасындағы адвокатура институтының құқық қорғау әлеуетін дамыту" тақырыбында өткен отырыстың қорытындысы бойынша келесі ұсынымдық шешімдер қабылдады:
Қазақстан Республикасының Үкіметіне және басқа да мүдделі мемлекеттік органдарға:
➢ азаматтар мен өзге де адамдардың білікті заң көмегін алуға конституциялық құқықтарын қорғау тетіктерін күшейту, сондай-ақ сот процесінде адвокат пен прокурордың нақты бәсекелестігі мен тең құқығын қамтамасыз ету мақсатында "Қазақстан Республикасындағы адвокаттардың мәртебесі және Адвокаттық қызмет туралы" ҚР Конституциялық заңының жобасын әзірлеу мүмкіндігі туралы мәселені қарастыру;
➢ адвокаттардың іс жүргізу және институционалдық мәртебесін нығайту, соның ішінде дәлелдемелер жинау, заңмен қорғалатын құпиялардың әртүрлі түрлеріне қатысты ақпаратқа қол жеткізу бойынша нақты құқықтар беру бойынша заңнамалық және өзге де шараларды қабылдау;
➢ адвокаттық сауалдың құқықтық мәртебесін күшейту мақсатында адвокаттың заңды қызметіне кедергі келтіргені үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылуға жататын адамдар тобын кеңейту жөнінде заңнамалық шаралар қабылдау;
➢ мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу тетіктерін жетілдіру жөнінде қажетті шаралар қабылдау;
➢ адвокаттық құпияның кепілдіктерін сақтауды қамтамасыз ету мақсатында тергеу изоляторлары мен ҚАЖК мекемелерінде адвокаттармен кездесуге арналған бөлмелерді бейнекамералармен жабдықтау жөнінде шаралар қабылдау;
➢ кәсіби қызметті жүзеге асыру үшін адвокатты мемлекеттік құпияларға жіберуге арнайы рұқсат алу қажеттілігін жою жөнінде шаралар қабылдау, оны жария етпеу туралы жазылымға ауыстыру;
➢ адвокаттарға техникалық құралдарды, оның ішінде ноутбуктер мен смартфондарды пайдалану құқығымен құқық қорғау және арнайы органдар ғимараттарына еркін кіруді қамтамасыз ету жөнінде қажетті шаралар қабылдау;
➢ ҚР Жоғарғы Сотымен бірлесіп, кассациялық шағымдарды алдын ала қараудың қолданыстағы тәртібін қайта қарау, бұл процеске қатысушылардың құқықтарын едәуір шектейді, оларды кассациялық наразылық алдын ала қарау рәсімін қажет етпейтін прокурормен тең емес жағдайға қояды.
Кассациялық сатыға қойылатын адвокаттардың, сотталғандардың, жәбірленушілердің және процестің басқа да қатысушыларының кассациялық өтінішхаттары мен шағымдарын Комиссия, сондай-ақ прокурорлардың наразылықтарын процестік шешімдер қабылдай отырып, тікелей кассациялық алқада қарауды ұсынады.
➢ адвокаттың мемлекеттік, коммерциялық және басқа да заңмен қорғалатын құпияны құрайтын құжаттарды талап ету құқығы туралы мәселені заңды түрде шешу.
Сондай-ақ Комиссия Республикалық адвокаттар алқасының Әділет министрлігімен Мемлекет кепілдік берген заң көмегін жетілдіру, адвокаттық қызметті сақтандыру тетіктерін қайта қарау және Қазақстандағы адвокаттық практиканы ескере отырып, "Pro bono" жүйесінің ұлттық тетіктерін енгізу мәселелері бойынша бірлескен жұмысы бойынша жекелеген ұсынымдық шешімдер қабылдады.
Адвокаттарға салық жүктемесін азайту мақсатында Комиссия Қаржы министрлігіне адвокаттарға шағын бизнес субъектілері үшін көзделген арнайы салық режимдерін пайдалану құқығын беру бойынша заңнамалық шаралар қабылдауды ұсынады.
Комиссия қазақстандық адвокатураны дамытудың 2022-2025 жылдарға арналған "Жаңа Қазақстан - жаңа адвокатура" Тұжырымдамасының өзектілігін жеке атап өтті және оның ережелерін практикада іске асыру жөнінде қажетті шаралар қабылдауды ұсынды.
Сонымен қатар, Комиссия ҚР Әділет министрлігімен және оның аумақтық органдарымен, халықаралық ұйымдармен, Еуропа Кеңесі мен ЕҚЫҰ сарапшыларымен бірлесіп адвокаттардың біліктілігін арттыру курстарын тұрақты негізде өткізуге дайын екендігін білдірді.
ҚР Конституциялық сотында азаматтар мен өзге де адамдардың құқықтарын тиімді қорғау мақсатында Комиссия республикалық адвокатура органына адвокаттық қоғамдастық арасында тиісті дайындық және түсіндіру жұмыстарын жүргізуді ұсынады.
Комиссия ҚР-ның ел халқын құқықтық ағартуға белсенді қатысуының маңыздылығын атап өтті.
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның отырысында ҚР төрағасы Айдын Бикебаев сөз сөйлеп, адвокаттық қызметке қатысты бірқатар проблемалық мәселелерді көтерді.
Ескерту. ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі Комиссия Мемлекет басшысының Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес танылатын және кепілдік берілетін адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарының кепілгері ретіндегі конституциялық өкілеттіктерін іске асыруға жәрдемдесетін консультативтік-кеңесші орган. Комиссияның шешімдері - оның отырыстарында қабылданатын және Қазақстан Республикасы Президентінің назарына жеткізілетін ұсынымдар мен қорытындылар.
