«Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» жыл сайынғы Жолдаудың жобасын дайындау шеңберіндегі РАА ұсыныстары
Жыл сайын ҚР Конституциялық Кеңесі «Қазақстан Республикасындағы конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы» жолдау дайындайды, оны дайындау шеңберінде РАА екі маңызды мәселе бойынша өз ұсынысын дайындады.Бірінші кезекте, Жолдауда Мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсететін адвокаттардың (бұдан әрі – «МКЗК») еңбекақысын арттыру туралы мәселені көтеру ұсынылды.
Еңбекақы төлеудің ағымдағы деңгейі өте төмен болып тұр (статистикалық деректерге сәйкес, 2021 жылы МКЗК-ға қатысатын адвокаттар бір іс үшін орта есеппен 10-20 мың теңге алды), себебі мемлекеттік бюджеттен бөлінетін қаражат көлемі мардымсыз. Сондай-ақ, осы мәселені қарастыру қажеттілігін растайтын басқа да фактілерді атап өткен жөн: соңғы кездері адвокаттар демалыс күндері жоғары мөлшерлемемен жұмыс істегені үшін толық төлем алмайтын болды; МКЗК төлемі қылмыстық қудалау органдарының және соттардың қаулысы негізінде жүргізіледі, бұл адвокаттардың оларға тәуелді жағдайға қояды; сауалнама жүргізу үшін ақы төлеу және адвокаттың мамандардың қызметтеріне ақы төлеу шығыстарын өтеу сияқты басқа да шығыстар көзделмеген.
Осыған байланысты РАА адвокаттардың МКЗК шеңберіндегі жұмысы сапалы, тартымды және бәсекеге қабілетті болуы үшін оны ағымдағы жылы бюджеттен шамамен 5 млрд.теңге қаражат бөлу жолымен қаржыландыруды ұлғайту қажет деп пайымдайды.
Сондай-ақ, РАА адвокаттарға мемлекеттік құпияларды қамтитын қылмыстық істерге қорғаушы ретінде қатысуды рұқсат беру туралы мәселені қарастыруды ұсынды. РАА адвокатқа мемлекеттік құпияларға рұқсат беру үшін арнайы рұқсат алу және адвокаттарға мұндай істерге жеңілдетілген немесе ерекше рұқсат беру қажеттілігін жою туралы бірнеше рет мәлімдеді. Қазіргі уақытта адвокаттар жалпы тәртіппен рұқсат алуы керек, оны рәсімдеу екі айға созылуы мүмкін. Осы кезеңде азаматтың өзі таңдаған адвокаттан білікті заң көмегін алуға конституциялық құқығы жүзеге асырылмайды. РАА рұқсат берудің ерекше тәртібін әзірлеуді ұсынады, оған сәйкес адвокатқа қатысты тексеру шаралары қажет емес. Бұл ретте адвокаттарға мемлекеттік құпияларды жария етпеу және олар жария етілген жағдайда оларды жауапкершілікке тарту туралы ескертіледі.
