Адвокаттар алқалары төрағаларын қайта сайлау мәселесі бойынша Республикалық адвокаттар алқасының Ғылыми-консультативтік кеңесінің ҰСТАНЫМЫ

Бекітілген

2023 жылдың 18 қаңтарында

Республикалық адвокаттар алқасы

Ғылыми-консультативтік кеңесінің

жиналысында

Адвокаттар алқалары төрағаларын қайта сайлау мәселесі бойынша

Республикалық адвокаттар алқасының Ғылыми-консультативтік кеңесінің

ҰСТАНЫМЫ

Республикалық адвокаттар алқасының Ғылыми-консультативтік кеңесінің қарауына келесі мәселе ұсынылды:

Аумақтық адвокаттар алқасының (ААА) қазіргі төрағалары Қазақстан Республикасының «Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» (05.07.2018 ж.) Заңына дейін ААА төралқасының төрағасы лауазымына сайланғандықтан, екінші мерзімге өз кандидатураларын ұсынуға құқылы ма?

«Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» Заңның (бұдан әрі – Заң) нормаларын, сондай-ақ қолданыстағы заңнаманың өзге де нормаларын талдай келе, Ғылыми-консультативтік кеңес мынадай қорытындыға келді:

Заңның 56-бабы 1-тармағының 3-абзацына сәйкес бір адам адвокаттар алқасы төралқасының төрағасы лауазымын қатарынан екі мерзімнен артық атқара алмайды.

Заң 2018 жылғы 5 шілдеде қабылданды және алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң (яғни, 22.07.2018 бастап) қолданысқа енгізіледі.

Бұрын қолданыста болған Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 5 желтоқсандағы «Адвокаттық қызмет туралы» Заңында ААА президиумының төрағасы лауазымына ықтимал сайлаулар санына шектеулер қарастырылмаған.

Бұл ретте, Заңның 98-бабының 3-тармағына сәйкес өз қызметін осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін (яғни 2018 жылғы 22 шілдеге дейін) жүзеге асырған адвокаттар алқалары өз қызметін, Төрағаларды сайлау тәртібін қоса алғанда, белгіленген талаптарға сәйкес келтіруге міндетті.

Қазіргі уақытта жұмысын атқарып жатқан ААА-лар өздерінің құрылтай құжаттарына бір адам қатарынан екі мерзімнен артық адвокатура алқасы төралқасының төрағасы лауазымын атқара алмайтындығы туралы ережелерді енгізу арқылы төрағаны сайлау тәртібін жаңа Заң талаптарына сәйкес келтірді.

Кез келген жағдайда, олардың арасында қайшылықтар болған жағдайда, Заңның ережелері ААА жарғысының ережелерінен басым болады.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 4-бабының 1-тармағына сәйкес азаматтық заңнама актілерінің кері күші болмайды және олар күшіне енгеннен кейін туындаған қатынастарға қолданылады. Азаматтық заңнама актiсiнiң ол күшiне енгенге дейiн туындаған қатынастар бойынша заңды күшi онда тiкелей көзделген жағдайларда кеңейтiледi.

Осы баптың 2-тармағына сәйкес азаматтық заңнама актiсi күшiне енгенге дейiн туындаған қатынастарға ол қолданысқа енгiзiлгеннен кейiн туындаған құқықтар мен мiндеттердi қолданады.

«Құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 43-бабының 1-тармағына сәйкес нормативтік құқықтық актінің күші ол қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылмайды.

Осы баптың 3-тармағына сәйкес, азаматтарға жаңа міндеттер жүктейтін немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың кері күші болмайды.

Заңның өзiнде оның күшi күшiне енгенге дейiн туындаған қатынастарға таралатыны көзделмеген. Демек, Заң ААА төралқалары төрағаларын сайлау және олардың өкілеттіктерін жүзеге асыру мәселелері бойынша ол қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылмайды.

Сонымен, Заңның кері күші, оның ішінде ААА төралқаларының төрағаларын сайлау санына шектеулер белгілеу бөлігінде күші жоқ.

Заңның 56-бабының 3-тармағында көзделген аумақтық адвокаттар алқасы төралқасының төрағасы лауазымын қатарынан екі мерзімнен аспайтын мерзімге атқару мүмкіндігі туралы норма қазіргі төралқа төрағаларының құқықтарын шектеуді көздейді, сонымен қатар, алқалардың позициясын бұрынғы заңмен салыстырғанда нашарлатады. Оны Заң күшіне енгенге дейін болған қатынастарға тарату мүмкін емес.

Осыған байланысты, егер адам Заң күшіне енгенге дейін ААА төрағасы лауазымын атқарса, Заң күшіне енгенге дейін лауазымды атқару мерзімі немесе мерзімдері Қазақстан Республикасының қолданыстағы Заңға сәйкес жаңа сайлау кезінде есепке алынбайды..

Осылайша, «Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» Заң күшіне енген сәттен бастап аумақтық адвокаттар алқалары төралқаларының бұрын сайланған төрағалары жаңа мерзімге, бірақ қатарынан екі реттен көп емес өз кандидатураларын ұсынуға құқылы.