РАА қылмыстық заңнаманың репрессивтілігінің көрсеткіштері мен өлшемдерін әзірлеу жөніндегі ҒКК ҮСТАНЫМЫ

БЕКІТІЛГЕН

Ғылыми-консультативтік кеңес

Республикалық адвокаттар алқасы

шешімімен

2023 жылдың 29 мамыры

Республикалық адвокаттар алқасының қылмыстық заңнаманың репрессивтілігінің көрсеткіштері мен өлшемдерін әзірлеу жөніндегі ғылыми-консультативтік кеңесінің

ҮСТАНЫМЫ

1. Мәселенің сипаттамасы

Республикалық адвокаттар алқасына Әділет министрлігінен хат келіп түсті.

Қазақстан Республикасы Президентінің сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының 10-тармағын іске асыру шеңберінде «Әділетті Қазақстан – баршаға және баршаға. Қазір және мәңгілік» Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі қолданыстағы қылмыстық заңнаманың репрессивтілігін талдай білу үшін репрессивтіліктің көрсеткіштері мен өлшемдерін әзірлеу қажеттілігін тапсырды, оның көмегімен репрессияның артықтығы немесе үнемділігі туралы қорытынды жасауға болады.

Осыған байланысты Әділет министрлігі ықтимал көрсеткіштерді әзірледі.

Аталған көрсеткіштер тұрақты негізде қолданылатынын, сондай-ақ жалпы қылмыстық саясатты өлшеуге және бағалауға бағытталғанын ескере отырып, Әділет министрлігі аталған көрсеткіштерді пайдалану мүмкіндігін қарастыруды және қажет болған жағдайда оларды толықтыруды, кестені толтыруды, сонымен қатар жалпы осы сұраққа өз көзқарасыңызды көрсетуіңізді сұрайды.

Ұсынылған жобалық кесте көрсеткіштердің келесі түрлерін қамтиды:

1. Рұқсат етілген ұстаулардың жалпы саны/ҚР Қылмыстық-процестік кодексінің 107-бабына сәйкес өзгертілген, жойылғандар саны

2. Қылмыстық-процестік кодекстің 148-бабының 8-бөлігіне сәйкес кепіл сомасы/төленген кепілдіктер саны айқындала отырып, санкцияланған қамауға алулардың саны

3. Қылмыстық кодекстің 72-бабы бойынша қаралған материалдардың жалпы саны/қанағаттанған % саны

4. Қылмыстық кодекстің 73-бабы бойынша қаралған материалдардың жалпы саны/қанағаттанған % саны

5. Қылмыстық-процестік кодекстің 490-бабына сәйкес қаралған арыздар саны/қанағаттанған % саны.

6. Мемлекеттік айыптау үкімдерінің саны/(%)

7. Рұқсат етілген тінтулер, алулар, жеке тінтулер саны/оларды жүзеге асыру мерзімдері

8. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 74-бабының өтініштерінің саны

9. Сотқа дейінгі тергеп-тексеруде/соттағы процестік келісім түріндегі іс жүргізу келісімдерінің саны.

10. 189, 190, 234, 236, 245, 253-баптары бойынша салынған айыппұлдардың саны

2. Адвокатураның ұсыныстары

Қолданыстағы қылмыстық және қылмыстық-процестік заңнамасында әлі де болса репрессивтіліктің кейбір белгілері бар, оларды азайту бойынша қосымша шараларды қажет етеді.

Бұл ретте қылмыстық және қылмыстық іс жүргізу заңнамасының тұрақтылығының тетіктерін әзірлеу қажет.

Репрессивтілікті азайту мақсатында заңнаманы және оларды қолданудың құқықтық тетігін жетілдіру мақсатында әзірленген Кестенің әрбір позициясы жеке егжей-тегжейлі талдауға жатады.

Республикалық адвокаттар алқасының Ғылыми-консультативтік кеңесі кестенің жобасын келесі көрсеткіштермен толықтыруды ұсынады:

1. Қылмыс санаты бойынша күдіктілерді қамауға алу саны / күдіктілердің жалпы санынан %.

2. Сотқа дейінгі тергеп-тексеру сатысында ақтау және ақталмайтын негіздер бойынша қысқартылған істердің саны / тіркелген қылмыстардың жалпы санынан %.

3. Жеке/мүліктік құқықтарды/бостандықтарды шектеу бойынша заңсыз деп танылған іс жүргізу әрекеттерінің саны.

4. Экономикалық қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылықтан босатылған, ҚК-нің 8-тарауының баптары бойынша квалификацияланған, келтірілген зиянды өтеген адамдардың саны/осындай қылмыстар үшін жауапкершілікке тартылған адамдардың жалпы санынан %.

5. Сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін соттар тағайындаған айыппұлдар саны/осындай қылмыстар бойынша үкімдердің жалпы санынан %.

6. Қылмыстарды ашуға және тергеуге белсене атсалысқан бас бостандығынан айыруға сотталғандардың саны / бас бостандығынан айыруға сотталғандардың жалпы санынан %.

7. Қылмыстық-процестік кодексінің 618-бабына сәйкес ынтымақтастық туралы процестік келісімге қол қойған тұлғалардың саны.

8. Қажетті қорғаныс шегінен асқаны үшін бас бостандығынан айыруға сотталғандар саны (ҚК 102, 112-баптары).

9. Қылмыстық кодекстің 8-тарауының баптарымен, оның ішінде ҚК-нің 216, 245-баптарымен квалификацияланған экономикалық қылмыстар үшін өздеріне қатысты «қамау» түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған адамдардың саны/ деректер баптары бойынша жауапқа тартылған адамдардың % жалпы саны.

10. Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасады деген айып бойынша қамауға алудан басқа бұлтартпау шаралары қолданылған адамдардың саны / осы санаттағы істер бойынша оларға қатысты бұлтартпау шаралары қолданылған адамдардың жалпы саны.

11. Сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін ең төменгі қауіпсіздік мекемелерінде жазасын өтеп жатқан сотталғандар саны / сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін сотталғандардың жалпы саны.

12. Қосымша жаза түрлері қолданылған, түзелтпейтін негіздер бойынша тоқтатылған істердің саны/осы негіздер бойынша қысқартылған істердің жалпы санынан %.

13. Прокурорлардың апелляциялық және кассациялық ұсыныстары бойынша бұзылған ақтау үкімдерінің саны/осындай үкімдердің жалпы санынан %.

14. Адамға қарсы бірінші рет қылмыс жасаған бас бостандығынан айыруға сотталған кәмелетке толмағандардың саны (ҚК-нің 1-бабы)/сотталған кәмелетке толмағандардың жалпы санынан %.

15. Сот оларға қатысты бас бостандығынан айыруға байланысты емес баламалы жаза түрлерін қолданған қамаудағы адамдардың саны/қамауда ұсталғандардың жалпы санынан %.

16. Сот оларға қатысты тағылған айыпты неғұрлым жұмсақ айыптауларға қайта жіктеген адамдардың саны/сотталғандардың жалпы санынан %.

17. Ұйымдасқан қылмыс жасады деп айыптау алынып тасталған адамдар саны/ұйымдасқан қылмыс жасады деп айыпталғандардың жалпы санынан %.

18. Қылмыстық іс жүргізу орбитасына қатысуына байланысты кәсіпкерлік қызметін тоқтатқан заңды тұлғалардың саны.

19. Кәсіпкерлік субъектілерді қылмыстық сот ісін жүргізу орбитасына тарту арқылы заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі келтіру нәтижесінде бюджеттің қаржылық шығындары (салықтарды, алымдарды, шегерімдерді төлеу).

20. Қылмыстық іс жүргізу орбитасына кәсіпкерлікті тарту нәтижесінде өз қызметін тоқтатқан заңды тұлғалар қызметкерлерінің саны.

21. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 146-бабы бойынша сотталғандар саны, қысқартылған істер саны /% тіркелген арыздар саны.

22. Экстрадицияланған адамдар саны, ұстап беруден бас тарту саны / экстрадициялау туралы өтініштер түскен тұлғалардың % саны.