Құқық қорғау органдарына жауап алуға шақырылған адвокаттарға арналған іс-қимыл алгоритмі

1. Егер сіз жауап алуға шақырылған болсаңыз, онда алдын-ала іс-қимыл жоспарын дайындау қажет.  Ескерту: адвокаттың құпиясы шексіз мерзімге жарамды. Адвокатты кәсіптік құпияны сақтау міндетінен клиенттен басқа ешкім босата алмайды. 

2. Осы себепті, шақыру қағазын алғаннан кейін, сіз өзіңіздің клиентіңізге жауап алу әрекеті туралы хабарлауыңыз керек. Клиенттен адвокаттық құпияның қолданылуын тоқтатуға (немесе тоқтатпауға) жазбаша келісім (немесе бас тарту) алу қажет. Бұл құжатты клиенттен алған кезде, клиентке қатысты барлық мән-жайларды түсіндіріп, одан құжат алу үшін әріптесті тарту және процестің өзін бейнетаспаға жазу қажет.  

3. Өзіңізді қорғау үшін адвокатты іске тартып, онымен келісім жасасқан жөн. 

4. Аумақтық адвокаттар алқасына, РАА-ға сіздің кәсіби құқықтарыңызды қорғауға жәрдемдесу туралы өтінішпен жүгіну (РАА жанынан адвокаттардың кәсіби құқықтарын қорғау жөніндегі Комиссия құрылды және жазбаша өтініш білдірген жағдайда осы орган кәсіптік құқықтарды бұзу немесе олардың болмауы туралы қорытынды  дайындайды). 

5. Шақыру қағазын алғаннан кейін тергеушінің жауап алуға шақыру бойынша іс-әрекетіне ҚПК-нің 105,106, 107- баптарының тәртібімен шағымдану қажет (клиенттен адвокаттық құпияны ашуға жазбаша тыйым салынған қағазды қасына тіркейсіз).  

Сондай-ақ, тергеушінің адвокаттан жауап алуға тыйым салуы туралы жол берген бұзушылықты түсіндіру мақсатында органның басшылығына тікелей жүгінуді ұсынамыз (мүмкін, лауазымды адамның басшысына жеке  қабылдауында жағдайды тікелей түсіндіру, адвокатты жауап алуға шақыруын тоқтатады). 

6. Шақыру қағазын алғаннан кейін ҚПК-нің 105,106, 107-баптары бойынша жауап алуға шақыру туралы шақыру  қағазына шағымдану қажет. (Прокуратураға,сотқа шағым үлгілері бар  https://kkassiyet.wordpress.com/about/activity/for_lawers/) 

7. Егер сіз 5, 6-тармақтарда көрсетілген бұзушылықтарға шағымдану рәсімінен өтсеңіз және сіздің шағымыңыз қанағаттандырусыз қалдырылса, мәжбүрлі жеткізу жағдайын болдырмау үшін жауап алуға баруды және  айғақтар беруден бас тартуды ұсынамыз. 

Сіз мыналарға сілтеме жасай отырып бас тартуыңызды негіздеуіңіз керек: 

∙ Конституцияның 77-бабы, 

∙ «Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» Заңның 35-бабы 3-тармағы, 37-бап.  

Сізге заң бойынша «заң көмегін көрсетуге байланысты сізге белгілі болған мәліметтердің құпиялылығын сақтау  міндеті» жүктелгенін түсіндіруге болады, сондықтан сіз айғақтар беруден бас тартасыз.  

8. Адвокат куәлік бере алады, яғни клиент сеніп тапсырған ақпаратты негізді және қажетті деп санайтын көлемде клиенттің келісімімен ғана және егер мұндай ақпаратты ашу заң көмегін көрсету үшін қажет болса аша алады.  Айғақтар анық, қысқа болуы керек. Содан кейін жауап алу хаттамасымен мұқият танысу керек. 

9. Егер клиент адвокатты өзіне қарсы қылмыс жасады деп айыптаған жағдайда, онда адвокат өзінің ұстанымын негіздеу үшін, клиент пен оның арасындағы дауды шешу және іс бойынша жеке қорғану үшін оны қорғауға  куәлік бере алады. 

10. "Адвокациялық бағдарлама"деп аталатын бағдарламаны жүргізу  

(адвокация - бұл "мәселені күн тәртібіне қою, осы мәселенің шешілуін қамтамасыз ету және мәселенің өзінде де, оны шешуде де жұмыс істеуге қолдау көрсету" тәсілі, бұл белгілі бір әлеуметтік топтың құқықтары мен мүдделерін қорғауға және қорғауға бағытталған науқанды білдіретін АҚШ-тың үкіметтік емес  ұйымдарының тәжірибесінен алынған термин). 

11. Жауап алуға шақыруды, күн тәртібіне шағымдану бойынша іс-әрекеттер нәтиже бермесе, сіздің кәсіби құқықтарыңызды қорғауға жәрдемдесу үшін "судьялар мен адвокаттардың тәуелсіздігі мәселесі бойынша БҰҰ ның арнайы баяндамашысына" жазбаша өтініш жасау мүмкіндігі бар.  

12. Адвокаттың қалауы бойынша бұқаралық ақпарат құралдарын, медианы, әлеуметтік желілерде қоғамдық резонанс туғызуды және адвокаттардың кәсіби құқықтарының бұзылуына жұртшылықтың назарын аудару үшін  пайдалануды ұсынамыз. 

13. Жоғарыда аталған барлық әрекеттерді біртіндеп емес, жағдайға және орындылыққа байланысты кешенді түрде жасауға болатындығын есте ұстаған жөн. 

ҚОСЫМША:

❖ Конституцияның 3-тармағы 7-тармақшысының 77-бабы: «ешкім өзіне-өзі, жұбайына (зайыбына) және заңмен белгіленген шектегі жақын туыстарына қарсы айғақ беруге міндетті емес. Діни қызметшілер өздеріне сеніп  сырын ашқандарға қарсы куәгер болуға міндетті емес». 

❖ Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Заңының 33-бабы 7-тармақ 2,9-тармақшалары: адвокат Қазақстан Республикасы адвокатының антын, Адвокаттардың кәсiптiк әдеп кодексiн сақтауға және заң көмегін  көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған мәліметтерді құпия сақтауға және оларды көмек сұрап өтініш  жасаған тұлғаның келісуінсіз жария етпеуге міндетті. 

❖ ҚПК 78-бабы 2-бөлімі 3-тармақшасы, 3-бөлімі 1-тармақшасы - куә ретінде: өзiнiң мiндеттерiн орындауына байланысты өзiне белгiлi болған мән-жайлар туралы – күдіктiнiң, айыпталушының, сотталушының, сотталған адамның қорғаушысы, сол сияқты олардың заңды өкілдері, жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердің және азаматтық жауапкердiң өкiлi, сондай-ақ куәнің адвокаты жауап алынуға жатпайды. 

❖ "Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Заңының 35 - бабы 1,2,3,5,6-тармақтары - Қазақстан Республикасының заңдарында тікелей көзделген жағдайлардан басқа ретте, адвокаттың құқықтары шектелуге жатпайды. Заңды адвокаттық қызметке араласу не кедергі келтіру Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа алып келеді. Адвокатты ол заң көмегiн көрсетiп отырған тұлғамен теңдестiруге тыйым  салынады. 

∙ Тыйым салынады: адвокаттан өзінің кәсіби міндеттерін жүзеге асыру кезінде өзіне белгілі болған мән жайлар туралы куә ретінде жауап алуға; адвокаттан, оның көмекшісінен, оның тағылымдамадан өтушісінен,  адвокатпен, заң консультациясымен, адвокаттық кеңсемен еңбек қатынастарындағы адамнан, адвокаттар  алқасы төралқасының басшылары мен қызметкерлерінен, сондай-ақ адвокаттық қызметпен айналысу  құқығы уақытша тоқтатылған немесе тоқтатылған адамнан оның клиентіне заң көмегін көрсетуге

байланысты мәліметтермен материалдарды талап етуге, адвокаттың және клиенттің келісімінсіз басқа  тәсілмен алуға тырысуға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда. ∙ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, Адвокаттық іс жүргізу,  онымен байланысты өзге де материалдар мен құжаттар, сондай-ақ адвокаттың мүлкі, оның ішінде мобильді  байланыс құралдары, аудиоаппаратура, компьютерлік техника тексеруге, қарауға, алуға, алып қоюға және  тексеруге жатпайды. 

∙ Адвокатқа заңда белгіленген тәртіппен адвокаттық қызметті жүзеге асыру кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету құқығына кепілдік беріледі. 

❖ «Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы» Заңының 37-бабы 1,2,3,5,6-тармақтары, адвокаттық құпияны адвокатқа өтініш жасау фактiсi, көмек сұрап өтініш жасаған тұлғамен және басқа да тұлғалармен ауызша және  жазбаша келiссөздердiң мазмұны туралы, көмек сұрап өтініш жасаған тұлғаның мүдделерiнде қабылданатын  әрекеттердiң сипаты мен нәтижелерi туралы мәлiметтер, сондай-ақ заң көмегiн көрсетуге қатысты өзге ақпарат  құрайды. 

∙ Адвокаттар, олардың көмекшілері, тағылымдамадан өтушілер, адвокаттар алқасы төралқасының, заң консультациясының, адвокаттық кеңсенің қызметкерлері, сондай-ақ өзіне қатысты адвокаттық қызметпен айналысу құқығы тоқтатылған немесе тоқтатылған адам заң қызметін көрсетуге байланысты алынған қандай да бір мәліметтерді жария етуге, сондай-ақ өз мүдделеріне немесе үшінші тұлғалардың мүдделеріне пайдалануға құқылы емес. көмек. 

∙ Адвокаттық құпияға қатысты мәліметтерді жария еткен Адвокат көмек сұраған адамның келісімінсіз заңға сәйкес жауапты болады. 

∙ адвокаттық құпияны сақтау міндеті уақытпен шектелмейді.

∙ Адвокаттар, олардың көмекшілері, тағылымдамадан өтушілері, адвокаттар алқасы төралқасының, заң консультациясының, адвокаттық кеңсенің жұмыскерлерi адвокаттық құпияны сақтау, оның ішінде оны санкцияланбаған қол жеткізуден қорғау үшін қажетті шараларды қабылдауға міндетті. 

❖ Біріккен Ұлттар Ұйымының Қылмыстың алдын алу және құқық бұзушылармен қарым-қатынас жасау жөніндегі  Сегізінші Конгресінде қабылданған «Адвокаттардың рөлі туралы нұсқаулардың» 16 тармағының, 22 тармағына  сәйкес, Гавана, 1990 жылы 27 тамыз – 7 қыркүйек, үкіметтер заңгерлердің: барлық кәсіби міндеттерін қауіп қатерлерден, кедергілерден, қорқытулардан немесе орынсыз араласудан бос ортада орындауына; танылған кәсіптік  міндеттеріне, нормалары мен этикасына сәйкес жасалған кез келген іс-әрекеттері, сондай-ақ осындай қудалау  қаупі мен санкциялары үшін қылмыстық қудалауға және сот, әкімшілік, экономикалық немесе өзге де жазаға  тартылмауын қамтамасыз етеді. 

Үкіметтер кәсіби қарым-қатынастар барысында заңгерлер мен олардың клиенттері арасындағы барлық байланыстар мен консультациялардың құпиялылығын мойындайды және қамтамасыз етеді. 

❖ 1966 жылғы 16 желтоқсандағы Бас Ассамблеяның 2200 А (ХХІ) қарарымен қабылданған Азаматтық және саяси  құқықтар туралы халықаралық пактінің 2-бабы 3-тармағының а, б, в тармақтарының, 14-тармағының 3- тармағының, б тармағына сәйкес «Осы Пактiге қатысушы әрбір мемлекет: осы Пактiде танылған құқықтары мен  бостандықтары бұзылған кез-келген адамға, олардың құқықтары мен бостандықтарын ресми тұлғалар бұзған  күннiң өзiнде де, тиiмдi құқықтық қорғау амалын қамтамасыз етуге; құқығын қорғауды талап еткен кез келген  адамның құқықтық қорғау құқығы мемлекеттік құқықтық жүйесiмен көзделген құзыреттi сот, әкiмшілік, заң  шығару билiктерi немесе басқа құзыреттi орган арқылы белгiленуiн және сот арқылы қорғалу мүмкiндiгінiң  дамуын қамтамасыз етуге; құқықтық қорғау құралдары берiлген күнде, оларды құзыреттi өкiмет орындарының  пайдаланып қолдануларын қамтамасыз етуге мiндеттенедi 

Әрбір адамның өзiне тағылған кез келген қылмыстық айыптауды қарау кезiнде, ең кем дегенде, төменде көрсетiлген, толық теңдiк негiзiнде берiлетiн кепiлдiктерге қорғау шараларына дайындық жүргiзуге және өзi  таңдап алған қорғаушымен жүздесiп-тiлдесуге мүмкiндiк берiлiп, жеткiлiктi уақытпен қамтамасыздандырылуына құқығы бар.